Reprezentacja spółki jawnej
Zgodnie z prawem, ustawowymi przedstawicielami spółki jawnej są wspólnicy, o ile nie zostali oni na mocy umowy spółki pozbawieni uprawnienia do działania w imieniu spółki. Ponadto umowa spółki może upoważnić do reprezentacji także pełnomocników – o czym szerzej piszemy w odrębnym artykule.
Zakres reprezentacji
K.s.h. bardzo szeroko określa zakres prawa wspólnika do reprezentowania spółki. Zgodnie z art. 29 ust. 2 k.s.h. uprawnienie to dotyczy wszystkich czynności sądowych i pozasądowych spółki.
Jednak w rzeczywistości prawo to doznaje kilku nielicznych ograniczeń, na mocy których uprawniony wspólnik nie może podejmować pewnych czynności. Przedstawia je poniższe wyliczenie.
• Zakaz podejmowania czynności „wymuszających” zmiany w umowie spółki
Należy zaznaczyć, że nie chodzi tu o czynności poprzez które dokonuje się zmian w umowie spółki, lecz o działania, których realizacja zmusza pozostałych wspólników do wprowadzenia zmian modyfikujących umowę spółki. Przykładowo wspólnik nie może zbyć nieruchomości należącej do spółki, jeżeli w umowie spółki wskazano tę właśnie nieruchomość jako siedzibę spółki.
• Zakaz przenoszenia prawa do reprezentacji
Wspólnik nie może ustanowić pełnomocnika o zakresie umocowania do działania w imieniu spółki tak szerokim jak jego własny. To ograniczenie jest niejako skutkiem jego nieograniczonej odpowiedzialności za zobowiązania spółki. Wspólnik może jedynie powołać pełnomocnika.
Jak założyć spółkę jawną – podstawowe informacje
• Zakaz podejmowania czynności „z samym sobą”
Generalnie wspólnik nie może zawrzeć umowy w imieniu spółki w przypadku, gdy występuje w charakterze drugiej strony albo gdy reprezentuje przy tym trzeciego wspólnika. Ograniczenie to nie znajduje zastosowania jedynie w sytuacji, gdy ze względu na treść czynności nie dojdzie do naruszenia interesów spółki.
Ograniczenie prawa reprezentacji
Na mocy art. 29 ust. 3 k.s.h nie jest dopuszczalna sytuacja, w której uprawnienie wspólnika do reprezentowania spółki zostałoby ograniczone w jakikolwiek sposób ze skutkiem wobec osób trzecich. Nie można również przyznać kompetencji do reprezentowania spółki pod warunkiem. Zatem przykładowo nieskuteczny okaże się zapis w umowie spółki, który przyznaje prawo do działania wyłącznie pod nieobecność pozostałych wspólników.
Jednak prawo nie zakazuje ustanawiania ograniczeń w łączącym wspólników stosunku wewnętrznym. Mogą oni w tym zakresie ustanowić różnego rodzaju zastrzeżenia. Mogą oni np. zakazać wspólnikowi zawierania umów powyżej oznaczonej wartości. Ewentualne dokonanie przez wspólnika czynności prawnej, co do której pozostali wspólnicy nałożyli konkretne ograniczenia jest skuteczne wobec osoby trzeciej. Działania takie są jednak podstawą do pociągnięcia wspólnika do odpowiedzialności odszkodowawczej wobec spółki lub pozbawienia go prawa reprezentowania spółki, a w skrajnych przypadkach mogą nawet prowadzić do wykluczenia go ze spółki.
Reprezentacja łączna
Możliwe jest także zamieszczenie postanowienia w umowie, zgodnie z którym kompetencja do działania w imieniu spółki przysługuje danemu wspólnikowi łącznie z innym wspólnikiem lub prokurentem.
Umowa spółki jawnej – co może a co musi zawierać
Wspólnicy mogą różnorako określać zasady reprezentacji łącznej w umowie spółki. Mogą zatem zobowiązać wspólnika do działania z jednym, kilkoma lub wszystkimi wspólnikami bądź prokurentami. Co więcej, mogą wprowadzić zasadę współdziałania wspólnika z innym wspólnikiem oraz prokurentem. Nie istnieje przy tym wymóg, by wszystkie oświadczenia woli łącznych reprezentantów były składane jednocześnie.
Pozbawienie prawa do reprezentacji
Istnieją dwa sposoby, by pozbawić wspólnika prawa reprezentowania spółki. Można dokonać tego albo w umowie spółki albo z ważnych powodów na mocy prawomocnego orzeczenia sądu. Trzeba przy tym zaznaczyć, że ważne powody wcale nie muszą wiązać się z winą wspólnika. Uzasadnieniem sądowego pozbawienia prawa reprezentacji może zatem być nie tylko rażące niedbalstwo wspólnika, ale również brak wystarczających zdolności, wynikły np. z choroby.
