Zasada stałości kapitału
Bez kapitału zakładowego funkcjonowanie spółki z o.o. jest niemożliwe. Stąd też spółka musi posiadać kapitał zakładowy w wysokości określonej w umowie założycielskiej oraz w późniejszych jej modyfikacjach, jeżeli doszło do zmian umowy w tym zakresie.
Stałość kapitału może być rozumiana w dwojaki sposób. W pierwszym przypadku oznacza ona, iż obniżenie lub podwyższenie majątku spółki może nastąpić tylko przy zachowaniu określonej w k.s.h. procedury. Spełnienie wszystkich wymaganych przez prawo przesłanek i formalności gwarantuje skuteczne obniżenie lub podwyższenie kapitału zakładowego.
W drugim przypadku stałość kapitału zakładowego postrzegana jest jako jego trwałość oraz realność. W związku z tym spółka zobowiązana jest stale utrzymywać wysokość aktywów majątkowych na takim poziomie, by w każdej chwili umożliwić pokrycie wartości kapitału zakładowego.
Środki ochrony kapitału zakładowego
Przepisy prawa zawierają regulacje, które mają na celu ochronę kapitału zakładowego. Możliwe jest także umieszczenie w umowie spółki z o.o. stosownych postanowień, zabezpieczających zgromadzony majątek. Zapisy te mają zapobiec sytuacji, kiedy to spółka nie dysponowałaby aktywami w wysokości zapewniającej pokrycie kapitału zakładowego.
Uchwała w przypadku niedoboru spółki
Takim rozwiązaniem jest konieczność zwołania zgromadzenia wspólników w przypadku, gdy strata spółki przewyższa sumę kapitałów zapasowego i rezerwowego oraz połowy kapitału zakładowego. Ten obowiązek został nałożony na zarząd spółki na podstawie art. 233 k.s.h. Zgromadzenie wspólników musi wówczas podjąć uchwałę w przedmiocie dalszego istnienia spółki. Wspólnicy mogą zadecydować o rozwiązaniu spółki, jak również wskazać metody wyjścia z trudnej sytuacji finansowej. Środkiem zaradczym może okazać się chociażby udzielenie przez udziałowców pożyczek spółce albo zaciągnięcie kredytu. Naruszenie obowiązku zwołania nadzwyczajnego zgromadzenia wspólników może stanowić podstawę pociągnięcia członków zarządu do odpowiedzialności odszkodowawczej na podstawie art. 293 k.s.h.
Zakaz wypłaty na rzecz wspólników
Wypłaty na rzecz udziałowców zawsze zmniejszają aktywa spółki i mogą przyczynić się do wystąpienia sytuacji, kiedy to środki po stronie aktywów będą mniejsze od wielkości kapitału zakładowego.
Prawa i obowiązki korporacyjne udziałowców w spółce z o.o.
By temu zapobiec, k.s.h. przewiduje następujące zakazy dokonywania wypłat na rzecz wspólników:
- zakaz wypłaty odsetek od wniesionych wkładów oraz od wartości udziałów,
- zakaz zwrotu wniesionych wkładów – w całości lub w części,
- zakaz wypłaty jakichkolwiek kwot, których zachowanie w majątku spółki jest niezbędne dla pełnego pokrycia kapitału zakładowego,
- zakaz zwrotu dopłat dokonanych przez wspólników, które są potrzebne dla pokrycia strat wskazanych w sprawozdaniu finansowych,
- zakaz wypłaty wynagrodzeń za usługi świadczone przy powstaniu spółki ze środków wniesionych na kapitał zakładowy.
Jeżeli mimo tych zakazów spółka dokona wypłat na rzecz wspólnika, wówczas ciąży na nim obowiązek zwrotu otrzymanej kwoty. Wraz z nim solidarnie odpowiadają członkowie organów spółki, którzy ponoszą odpowiedzialność odszkodowawczą za dokonanie nieuzasadnionej wypłaty. Jeżeli zwrot od danego wspólnika oraz członków zarządu okaże się niemożliwy, wówczas proporcjonalnie do wielkości posiadanych udziałów odpowiadają pozostali wspólnicy spółki.
Postanowienia umowy
Także umowa spółki bądź uchwała wspólników mogą nakładać dodatkowe ograniczenia w zakresie dokonywania wypłat lub zaciągania zobowiązań przez zarząd. Mają one na celu zapobiegać powstawaniu strat i niezapewnieniu pokrycia kapitału zakładowego. Zapisy te w szczególności mogą polegać na konieczności uzyskania przez zarząd zgody wspólników na dokonywanie wydatków i zaciąganie zobowiązań.
